Bizim için Stockholm’de geçireceğimiz ilk yıl pek çok yeni deneyime gebeydi. Aurora‘yı görmemiz, karanlık günlerin giderek uzamasına şahit olmak.. Sonra nazlı nazlı gelen bahar… Saat akşam on birde batıp birkaç saat sonra doğan güneş… Ve tabii ki de ilk Midsommar kutlamamız.
Midsommar deyince aklınıza Ari Aster’ın yönettiği 2019 yapımı sözde korku, İsveçlilere göre kara komedi olan o film geliyorsa lütfen okumaya devam edin. Filmde aşırı yüzeysel anlatılan doğaya ve Midsommar kültürüne dair birtakım arınmalar yaşayacaksınız.
Midsommar kutlamasının tarihi ve kökeni nedir?
Yaz gündönümü Nordik ülkelerinde, özellikle de İsveç’te önemli bir bayram. Aslen Pagan inancı olan bu gelenek yaz gündönümünün gerçekleştiği en uzun gün olan 21 Haziran çevresindeki bir gün belirlenip kutlanıyor. Örneğin bu yıl 23 Haziran Cuma günü kutlanan bu gelenek ritüelleri ve eğlencesiyle kendi adıma en sevdiğim kutlamalar sıralamasında ilk üçe girdi. Hristiyanlığın yayılması ile Vaftizci Yahya’nın doğuşunun kutlamasına dönüşmesine rağmen Nordik ülkelerde dinden ziyade daha çok yazın gelişi, bereket, doğurganlık, aşk gibi keyifli temaların etrafında gelişiyor.
Aslında daha çok kırsalda kutlanan bugün endüstrileşmenin etkisiyle şehre dolan çoğunluklar için de 1900’lerin başında kırsaldaki akrabalarını ziyaret için bir sebep haline gelmiş. Şehrin genelde boş olduğu bu gün, Stockholm’de belirli parklarda ve Skansen’in otantik ortamında kutlanmaya devam etmekte.
Midsommar kutlamasının sembolik anlamı nedir?
İsveç’te Midsommar ile yaz günlerinin gelişi, bolluk, bereket, birtakım kaynaklara göre cinsel birliktelik ve birlikteliğin sonucu olarak döllenme gibi anlamları mevcut.
Önceden belirtilen parklarda Midsommar direği (Midsommarstången) ya da daha da eski deyişle majstång (maj bu kelimede Mayıs ayını değil, aslında maja, yani dallarla süslemeyi ifade ediyor) burada kurulup direk yeşil dal ve yapraklarla süsleniyor. Bugün en çok gördüğümüz görünüme ancak 19. yüzyılın ilk yarısında kavuştu: çapraz çubuklu bir direk, iki yapraklı halka ile süslenmekte. Ancak İsveç’in farklı bölgelerinde hala farklılıklar var.
Christmas arifesinde olduğu gibi Midsommar gecesine de epeyce doğa üstü anlamlar atfedilmekteymiş. Mesela Midsommar çiyinde çıplak yuvarlanmak tıpkı Noel arifesi banyosu gibi sağlığa iyi geldiği düşünülürmüş. Geleceğe dair kehanetlerde bulunmak için de uygun bir gece Midsommar gecesi. Hala en yaygın inanışlardan biri o gece yastığının altına dokuz farklı çiçek toplayıp koymak. Rivayete göre rüyanızda göreceğiniz kişi hayatınızın kalanını geçireceğiniz partneriniz olacaktır. Bu hala inanılan ve uygulanılan bir gelenek.
Midsommar kutlamasında neler yapılır? Hangi oyunlar, danslar, şarkılar, ritüeller vardır?
20. yüzyıla girdiğimizde kutlamalara müzik ve danslar eşlik etmeye başlar. Bu şarkıların en başında Små grodorna, bizim bildiğimiz haliyle küçük kurbağa gelmekte. Güncel törenlerde orkestra bu şarkıyı çiftlik hayvanlarının pek çoğu için uyarlayıp halkı dans ettiriyor. En azından bizim Skansen’de başımıza gelen böylesi bir deneyimdi.
Pek çokları Midsommar’da ailesi ile şehir dışındaki yerlerinde geçiriyor. Uzun masalarca kurulmuş sofralarda toplanan insanlar, geleneksel olarak patates haşlaması, salamura ringa balığı, çilek ve likörlerin sunulduğu bugün de öğlenden itibaren yiyip içip dans ederek kutlamaya başlıyorlar. Yağmur yağsa da fark etmez. Şehirdeki büyük parklarda kurulan direklerin etrafında piknik yapan insanları da görmek mümkün.
Biz biraz daha turist konumunda olduğumuz için Skansen’deki kutlamalara katıldık. Skansen şehrin ortasındaki açık hava müzesi. İsveç kültürüne dair pek çok detayı yaşattıkları bu eski dönemlere ait dokuya sahip bir köy. Köy meydanına kurulan koca bir Midsommar direğinin etrafında belli saatlerde toplanıp orkestra eşliğinde şarkılar söyleyip dans etmeli etkinlikleri izledik. Orkestra sizi İsveççe ve İngilizce verdiği komutlarla dans için yönlendiriyor. Açıkçası bu yıl gözlemcisi olduğumuz toplu dans etkinliği insanların kurbağa dansı yapmaya çalışırken ki azimlerini izlerken gelecek güzel günlere dair umutlarımızı çoğalttı.
Midsommar kutlamasında ne giyilir? Nasıl süslenir?
Bu da diğer hayran olduğum bir kısım. Günler öncesinden vitrinlerin temalarının değiştiğini, piknik malzemelerinin, süslerin giderek Midsommar temasına evirildiğini her yerdeki tatlı telaşa şahit olmanın keyfini anlatamam.
Genel olarak beyaz elbiselerin tercih edildiği Midsommar’da çiçekli elbiseler içinde kadınları görmek de mümkün. Aynı zamanda yine yaygın bir gelenek dallardan ve çiçeklerden yapılan taçlar takmak. Görsel anlamda ne kadar şahane bir şölen olduğunu anlatamam. Alabildiğine sade, bir o kadar da doğal…
Midsommar kutlamasına katılmak isteyenler nereye gitmeli? Nasıl rezervasyon yapmalı?
O gün resmî tatil. Sosyal medya veya güncel kaynaklardan bulunduğunuz şehirdeki kutlamalar hangi parklarda yapılacak öğrenebilir ya da yakınınızdaki bir köye, kasabaya gidip kutlamalara katılabilirsiniz. Bir diğer seçenek de kimi mekanlar Midsommar’a özel ücretli kutlama etkinlikleri planlayabiliyor. Rezervasyon yaptırıp keyifli vakit geçirebilirsiniz.
Örneğin biz seneye Vaxhölm tarafına gitmek niyetindeyiz. Bu yıl pek hazırlanamadık. Eğer şanslıysak da lokal bir arkadaşımızın kutlama etkinliğine kendimizi davet ettirmek de güzel bir seçenek olarak duruyor.
Peki ya Midsommar Sonrası?
Bugün modern İsveç toplumunda Midsommar kutlaması yaz tatilinin başlangıcı anlamına da geliyor. Özellikle kurumsal ya da kamusal yerlerde çalışanlar için iki-üç haftalık izin dönemlerinin başlangıcı olarak da düşünülebilir. O yüzden aklınızda bulunsun eğer ki devlet dairesinde veya özel bir şirkette önemli bir işiniz varsa Midsommar sonrası genelde kimseyi bulamayacaksınız. Herkes arazi olmadan işinizi halletmeye bakın. Bu yaklaşık ağustos ortasına kadar bu şekilde devam edecek. Öyle ki baharla beraber yavaş yavaş kalabalıklaşan sokaklar Midsommar sonrası yine sükûnete bürünecek.
O zaman sizi aşağıda mini Midsommar olmazsa olmazları listesi ile yalnız bırakıyorum. Gelecek Midsommar’da daha otantik bir kutlama yazısı ile görüşmek dileğiyle:
- Aile veya sevdikleriniz ile beraber olmak
- Midsommarstången
- Bahçede koca bir yemek (menü: patates haşlaması, salamura ringa balığı, çilek)
- Brännvin ve çeşitli likörlerden oluşan geniş bir alkol menüsü
- Ezberlemeniz gereken midsommar şarkıları
- Öğrenmeniz gereken kurbağa dansı
Yorum Yaz